Przyznam, że miałem kłopot z tym jak zakwalifikować ten komputer. Egzotyczna UNIXowa stacja robocza, produkt nowatorskiej firmy NeXT, która choć nie odniosła sukcesu rynkowego to w znacznym stopniu przyczyniła się do wytyczenia nowych kierunków w konstrukcji komputerów i tworzeniu systemów operacyjnych. Ze względu na historię silnie powiązaną z firmą Apple, podpiąłem ten wpis również do kategorii „Apple”.
W 1985 roku, gdy Steve Jobs pozbawiony wpływu na zarządzanie firmą Apple odchodzi i kosztem 7 milionów $ zakłada NeXT, Inc. Pozew sądowy firmy Apple i ugoda zawarta w styczniu 1986 roku pomiędzy firmami ogranicza możliwości działania NeXT do rynku stacji roboczych. W 1988 roku NeXT debiutuje ze swoim pierwszym produktem. Komputer o nazwie NeXTcube, bo o nim mowa, był wyjątkowy z wielu względów.
Większość komputerów w tym okresie była zaopatrzona w zestaw stacja dyskietek + dysk twardy 20 – 40 Mb (większe były bardzo drogie). Postanowiono zastąpić to jednym, bardzo pojemnym medium. Zastosowano debiutujący na rynku napęd magneto-optyczny firmy Canon o zawrotnej pojemności 256 Mb.
Sercem komputera był nowiuteńki procesor Motoroli 68030 wspomagany przez koprocesor 68882 i procesor DSP 56001. Warto tu wspomnieć, że identyczny komplet napędzał debiutujący 4 lata później Atari Falcon!! Komputer posiadał 8 Mb RAM co było olbrzymią ilością (4 Mb kosztowały wówczas ok.1500 $).
Całość zamknięto w nietypowej sześciennej obudowie wykonanej ze stopu magnezu i pomalowanej na czarny kolor. W komplecie otrzymywaliśmy też czarny monitor o olbrzymiej rozdzielczości 1120 x 832 pikseli. (przeciętny PC oparty o procesor 8088 lub 286 oferował zaledwie 640 x 480). Komputer miał także wbudowany Ethernet!!
Koncepcja designu NeXtcube, pojawiła się wiele lat później w firmie Apple jako PowerMac G4 Cube, a następnie zaadaptowana została do sprzedawanej do dziś serii Mac MINI.
Niemniej rewolucyjny był system operacyjny dostarczany z komputerem. Oparty na unixowym jądrze Mach z graficznym GUI system o nazwie NeXTSTEP wprowadzał nowe spojrzenie na nowoczesny system operacyjny. Dzisiejszy MacOS X to w prostej linii następca NeXTSTEPa.
NeXTSTEP
Sprzedaż pierwszych egzemplarzy rozpoczęła się w zasadzie w 1989 roku (do uniwersytetów), choć na rynek trafiły w cenie 9999,00$ dopiero w 1990 roku. Steve Jobs zapytany o to, czy nie jest rozczarowany opóźnieniami odpowiedział: „Opóżnienie? Ten komputer wyprzedza swój czas o pięć lat”. Z perspektywy czasu trzeba przyznać, że nie minął się z prawdą.
W 1991 roku niezbyt sprawny napęd magneto-optyczny został zastąpiony dyskiem twardy (te w końcu staniały) i stacją dyskietek. Upgrade’owano również procesor do 68040. Wprowadzono też linię „light” komputerów – NeXTstation, odchudzonych i tańszych w porównaniu do Cube.
NeXTstation
Komputery NeXT były sprzedawane w następujących konfiguracjach:
Systemy Cube:
- NeXT Computer – 68030/25 2-bitowy kolor
- NeXTcube – 68040/25 2-bitowy kolor
- NeXTcube Turbo – 68040/33 2-bitowy kolor
- NeXTdimension – rozszerzenie do powyższych dodające 32-bitowy kolor (zwane także NeXTcube Color)
Znane są też możliwości zmiany Cube’a w system dwuprocesorowy
Systemy NeXTstation:
- NeXTstation – 68030/25 2-bitowy kolor
- NeXTstation Turbo – 68040/33 2-bitowy kolor
- NeXTstation Color – 68040/25 16-bitowy kolor
- NeXTstation Color Turbo – 68040/33 16-bitowy kolor
W 1992 firma NeXT rozpoczęła pracę nad dwoma projektami: portem NeXTstep na platformę Intela, oraz wraz z Apple, IBM i Motorolą nad zastąpieniem procesorów 68k nowymi – PowerPC. W 1993 roku NeXTstep dla komputerów z procesorami Intela był gotowy. Jednocześnie zrezygnowano z prac nad komputerem opartym na PowerPC, zamykając jednocześnie produkcję i sprzedaż hardware. Firma przemianowana została na NeXT Software, Inc.
Ogółem sprzedano ok. 50.000 sztuk komputerów NeXT.
Warto wspomnieć, że w ankiecie przeprowadzonej w USA z okazji roku 2000, komputery NeXT zajęły jedno z czołowych miejsc na liście dwudziestowiecznych przedmiotów kolekcjonerskich, w które warto zainwestować 🙂 Rzeczywiście, dzisiejsza wartość tych maszyn przewyższa kilkadziesiąt razy wartość innych antycznych komputerów – na przykład Apple o podobnych możliwościach.
W latach 1993 – 1996 NeXT Software opracowała porty NeXTSTEP dla komputerów PA-RISC oraz SPARC, a także kontynuację systemu, zwaną OPENSTEP, która uniezależniała się od jądra Mach.
W 1997 roku NeXT został wykupiony przez Apple za 400 milionów $, w poszukiwaniu systemu operacyjnego mogącego zastąpić klasyczny MacOS. Steve Jobs został „konsultantem” Apple, a niedługo później ponownie prezesem. Powszechnie uważa się, że był to krok, który postawił Apple’a ponownie na nogi po kilku chudych latach.
Na koniec jeszcze jedna ciekawostka: Właśnie na komputerze NeXT w 1991 roku Tim Berners Lee pracując dla CERN opracował koncepcję hypertextu i napisał pierwszy serwer sieciowy i pierwszą sieciową przeglądarkę. W ten sposób narodziło się www.
W Polsce, ze względu na cenę, komputery nie pojawiły się. Zdobycie mojego egzemplarza kosztowało mnie sporo wysiłku i pieniędzy. Zestaw zakupiłem kilkanaście lat temu w USA na aukcji eBay, przesyłka do Polski kosztowała ze względu na wagę majątek. Żałuję przy tym, że nie ściągnąłem wtedy Cube. Był sporo droższy, ale dziś jest chyba poza moim zasięgiem.
Krótka metryczka komputera:
- Procesor: Motorola 68030 25MHz
- Koprocesor: 68882 i 56001
- Pamięć RAM: 8 Mb (max 32 Mb)
- Grafika: 1120 x 832
- Kolory: 2-bitowy (czarny, biały i dwa odcienie szarości)
- Dźwięk: koprocesor Motorola 56001/25 MHz – 16-bitowy dźwiek 44,1 KHz, stereo, 24 Kb RAM rozszerzalne do 576 Kb
- Porty I/O: SCSI internal, SCSI2 external, DSP, video, NeXT laser printer, 2 RS232, Ethernet
- Stacja dyskietek: 2,88 Mb
- Dysk twardy: 05 Mb – 1,5 Gb
- System: NeXTSTEP, OPENSTEP
- Data wprowadzenia na rynek: 1991
- Cena po wprowadzeniu na rynek: 6500,00 $