Elwro 804 Junior PC kupiłem na pchlim targu na warszawskiej Spójni w 2003 roku. Komputer kosztował 10 złotych, a sprzedający wyglądał na kogoś, kto znalazł maszynę na śmietniku, a potrzebował parę złotych na piwo. Niosąc go do domu nie miałem pojęcia, że jest to prawdziwy biały kruk. Zacząłem grzebać w internecie i nie znalazłem wtedy dosłownie nic. Żadnej wzmianki, że taki komputer w ogóle istniał. Wiedziałem, ze mam w ręku jakiś prototyp, który nie trafił na rynek. Skąd sprzedawca go miał? Niestety nie byłem zbyt czujny by dopytać. Na mojej starej stronie długo wisiała prośba, by ktoś napisał cokolwiek więcej.
Elwro 804 Junior PC
Jakiś czas później dostałem list od Pana Edwina Wierszelisa. Cytuję go w całości.
Cześć,
Od razu do rzeczy. Z Twojej strony http://www.pawel.tpi.pl/804.html :
„Elwro 804 Junior PC (…) Nie mam bladego pojęcia co to za maszyna..
(…) Czyżby była to rozwojowa wersja Elwro 800 Junior? Może ktoś mi coś na ten temat napisze..”Ktoś napisze.
Tego Juniora nazywano w Elwro „rynkowym”, bo w założeniach miał być przeznaczony dla „cywilnego” odbiorcy, podczas gdy „zwykłe” Juniory były robione dla szkół. Konstrukcyjnie, wewnątrz jest bardzo podobny do „zwykłego” Juniora. Co zmieniono:
- interfejs sieci JUNET został zastąpiony przez regularny RS-232,
- złącze drukarki jest zgodne z Centronics (Juniory miały 37-pinowe złącza we własnym standardzie),
- w założeniach miał mieć modulator TV, z koderem koloru. Nie doczekał się go.
- po dołączeniu zewnętrznej stacji dysków od zwykłego Juniora, maszyna potrafiła obsłużyć 3 stacje dyskietek naraz.
Oczywiście pierwszym detalem rzucającym się w oczy jest wewnętrzna stacja dysków 3.5″ DS/DD, o pojemności 720 KB. Dyskietki zapisywane były w formacie CP/M (dokładniej, w którejś z jego wersji, nie wiem czy ten filesystem ma swoją nazwę), a do komputera dołączano program umożliwiający kopiowanie plików między Juniorem, a dyskietkami nagranymi w formacie IBM-PC.
Maszyna ma 2 tryby pracy: CP/M i ROM-BASIC. W przeciwieństwie do zwykłego Juniora, z defaultu próbuje wystartować w trybie CP/M. Tryb ROM-BASIC wywołuje się trzymając klawisz „B” podczas restartu. Tak jak w zwykłym E-800-Jr, jest to spolszczony ROM ZX-Spectrum, rozszerzony o obsługę stacji dysków. Z poziomu ROM-BASIC dostępna jest także drukarka (driver ROM obsługuje prawdopodobnie D-100-M) i port szeregowy. Ten ostatni można nawet używać do odczytu i zapisu plików, w sposób podobny do taśmy.
Elwro 804 Junior PC potrafi korzystać z programów ZX-Spectrum na taśmach, jednak z powodu drobnego błędu konstrukcyjnego kod ROM jest wykonywany jakieś 20% wolniej niż w zwykłym Juniorze. Ponieważ nie zmieniono stałych czasowych w kodzie ładującym, rynkowy Junior (a przynajmniej egzemplarz testowany przeze mnie) bardzo źle współpracował z taśmą.
Do Elwro 804 Junior PC dołączano dyskietki (chyba dwie) z całkiem ciekawym zbiorem oprogramowania. Poza wspomnianym wyżej programem do odczytu dysków IBM-PC, był na nich m.in. pakiet do redakcji dokumentów REDJ, a w nim świetny (jak na użyte środki) edytor tekstu FRED oraz edytor graficzny GRED. Ten ostatni wykorzystywał GSJ – graficzne rozszerzenie systemu CP/M dla Juniora. W dołączanym oprogramowaniu znajdowało się też kilka gier, planowano również oprogramowanie
edukacyjne (w podręcznikach wspomniane były programy OPTYKA i FUNKCJE, ale na dyskietkach ich nie znalazłem).Całe dołączone oprogramowanie działało pod CP/M (chyba nie było nic dla trybu ROM-BASIC). System rozróżniał dyski A: i B: pomimo posługiwania się jedną stacją dysków (w razie potrzeby pojawiał się requester z prośbą włożenia odpowiedniej dyskietki, ale w przeciwieństwie do podobnej funkcjonalności w MS-DOS, nie psuł ekranu). Zewnętrzne napędy dysków pojawiały się jako C: i D:.
Do komputera dołączano zestaw podręczników: podręcznik użytkownika, opis gier, instrukcję do pakietu biurowego i jeszcze coś – nie pamiętam co, ale książek było kilka (5…7) i były bardzo starannie wykonane.<
**
Skąd ja to wszystko wiem?
W latach 1988-1991 pracowałem w Zakładach Elektronicznych Elwro, a dokładniej w przyzakładowym serwisie. Przez 3 lata naprawiałem Juniory (choć nie tylko). Miałem przyjemność poznać konstruktora E-804-Jr-PC, pana Konstantego Szczęsnego, dzięki któremu na początku 1990 r. otrzymałem na pewien czas jeden z egzemplarzy rynkowego Juniora do testów w domu. Zachował mi się tekst obszernej opinii, którą dołączyłem jako uzupełnienie ankiety otrzymanej razem z komputerem. Prawdopodobnie mam jego schemat (musiałbym pokopać), na pewno mam kod EPROMów. Nie mam natomiast dyskietek systemowych do rynkowego Juniora. Mam do zwykłego, ale one prawdopodobnie nie będą działać ze względu na nieco inny sposób adresowania napędów dyskowych.
Wydaje mi się, że rynkowych Juniorów wyprodukowano około setki. Ze dwa trafiły do mojego serwisu, o ile dobrze pamiętam, z powodu kłopotów z klawiaturą. Pomimo kilku drobnych błędów, maszyna była ciekawa, solidnie przygotowana i wykonana. Niestety, jej konstrukcja nie pozwalała na masową, tandetną produkcję z maksymalnie skróconym czasem wejścia na rynek – a tego wymagała rzeczywistość nastała w Polsce po roku 1989. Poza tym nie mogła wytrzymać konkurencji coraz łatwiej dostępnych IBM-PC. Gdyby pojawiła się 3 lata wcześniej, to może… W Twoim Muzeum ten komputer stanowi eksponat niezwykły, bo pokazujący los raczej dobrej konstrukcji z końca PRL, która nie miała prawa przeżyć w rzeczywistości nowo narodzonej Trzeciej Rzeczypospolitej.
**<
Tyle na temat 804’ki. Znam więcej ciekawych historii z okolic Elwro, w tym własną wizję przyczyn upadku Zakładu. Ale to już inna bajka…<
Aha, uzupełnienie Twoich specyfikacji:
Procesor: Z80A
Pamięć RAM: 64 KB
Pamięć ROM: 24 KB
Grafika: 256×192, 16 kolorów (jak ZX-Spectrum), wyjście mono oraz RGB
Dźwięk: 1-bit generowany programowo<BR>
Porty: Centronics, RS-232, Kempston joystick, TAPE
Stacja dyskietek: 3.5″ DS/DD (720 KB)
System: CP/M, alternatywnie ROM-BASIC (zgodny ze Spectrum)
Data wprowadzenia na rynek: 1990
Cena po wprowadzeniu na rynek:<BR>
Obecna, szacunkowa cena w Polsce:<BR><BR>Pozdrawiam, Edwin
Wyjątkowo cenne informacje. Dziś już o Elwro 804 Junior PC można w sieci znaleźć więcej.
Historia zakładów Elwro opisana została w serwisie Polskie Komputery
Istnieje też bogata w zdjęcia i dokumenty strona prowadzona przez byłych pracowników, a poświęcona historii zakładu – Elwrowcy.pl
Na zakończenie kilka zdjęć komputera. Nie jest on kompletny.
Elwro 804 Junior PC – zbliżenie stacji dyskietek.
Papierowa naklejka z nazwą komputera nieźle ucierpiała przez lata..
Widok na złącza z tyłu
Widok na złącza z tyłu
Z tyłu komputera wyprowadzono 2 gniazda monitora (DIN i RGB), gniazdo do podłączenia magnetofonu, RS232, port joysticka, Centronics, port dodatkowej stacji dysków i przycisk reset. Jak widać jest miejsce na wyjście sygnału pod telewizor, ale wiemy z listu Pana Edwina, że nie zostało to zaimplementowane.
Wnętrze komputera
W środku procesor Z80, większość układów scalonych z napisami „ZDIEŁANO W CCCP” :))
Niestety sam komputer wymaga pracy majsterkowicza : ktoś wymontował z niego zasilacz – pozostały tylko dziury po śrubach w podstawie obudowy; wydaje mi się również, że stacja dyskietek też może wymagać rozebrania – na razie mechanizm jej uniemożliwia włożenie dyskietki do napędu..